Οι συχνότεροι τραυματισμοί στα παιδιά

Οι τραυματισμοί στα παιδιά είναι ένα από τα πιο συχνά περιστατικά που καλείται να αντιμετωπίσει ένας Ορθοπεδικός Χειρουργός. Τα παιδιά και οι έφηβοι είναι ιδιαίτερα επιρρεπή σε μυοσκελετικούς τραυματισμούς, οι οποίοι μπορεί να συμβούν στο σπίτι, στο σχολείο, στο παιχνίδι ή κατά τη διάρκεια οργανωμένων αθλητικών δραστηριοτήτων.

Τα τελευταία χρόνια, οι αθλητικοί τραυματισμοί και οι κακώσεις από υπερχρήση έχουν αυξηθεί σημαντικά. Αυτό οφείλεται, αφενός, στη διάθεση των νεαρών αθλητών να ξεπεράσουν τα όριά τους και να δοκιμάσουν νέες τεχνικές, και αφετέρου, στη μειωμένη φυσική δραστηριότητα του σύγχρονου τρόπου ζωής, που συχνά οδηγεί σε έλλειψη συντονισμού και αυξημένο κίνδυνο τραυματισμών κατά τη συμμετοχή σε σχολικά και ψυχαγωγικά αθλήματα.

Παιδικοί τραυματισμοί & ανάπτυξη των οστών

Πολλοί άνθρωποι αντιλαμβάνονται τα οστά ως στέρεες και σκληρές δομές. Ωστόσο, κατά την παιδική ηλικία, τα οστά αναπτύσσονται συνεχώς, όπως και το υπόλοιπο σώμα του παιδιού.

Οι αυξητικές ή επιφυσιακές πλάκες είναι τμήματα γόνιμου χόνδρου που βρίσκονται ανάμεσα στην επίφυση και τη διάφυση των οστών. Μέσω αυτών παράγεται νέο οστό, επιτρέποντας τη συνεχή ανάπτυξη και διαμόρφωση του σκελετού κατά την παιδική και εφηβική ηλικία. Η επιφυσιακή πλάκα που βρίσκεται στο γόνατο προσφέρει το μεγαλύτερο περιθώριο ανάπτυξης, γι’ αυτό και η σκελετική ωρίμανση ολοκληρώνεται μόλις αυτό το τμήμα «κλείσει». Όταν η ανάπτυξη ολοκληρωθεί, οι επιφυσιακές πλάκες μετατρέπονται σε συμπαγές οστό με την ίδια σύσταση.

Λόγω της μαλακής τους σύστασης, οι επιφυσιακές πλάκες είναι ιδιαίτερα ευάλωτες σε τραυματισμούς κατά την παιδική ηλικία. Υπολογίζεται ότι περίπου το 30% των παιδικών τραυματισμών συμβαίνει στις περιοχές γύρω από τις επιφύσεις των οστών.

Μερικές από τις βασικές διαφορές των παιδικών οστών σε σχέση με εκείνα των ενηλίκων περιλαμβάνουν:

• Το εξαιρετικά ανθεκτικό περιόστεο
• Την παρουσία πρόσθετων χόνδρινων πυρήνων οστεοποίησης

Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις ιδιαιτερότητες, καθώς και το γεγονός ότι τα πολύ μικρά παιδιά δεν μπορούν πάντα να περιγράψουν με ακρίβεια τον μηχανισμό του τραυματισμού τους, οι παιδικοί τραυματισμοί απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή από τους επαγγελματίες υγείας. Το μυοσκελετικό σύστημα των παιδιών δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως απλή μικρογραφία ενός ενήλικου σκελετού, καθώς παρουσιάζει μοναδικές ιδιότητες που σχετίζονται με τη συνεχή ανάπτυξη.

Συνήθεις κακώσεις στα άνω άκρα

• Η τενοντοπάθεια των στροφέων μυών του ώμου αποτελεί συχνό τραυματισμό σε νεαρούς αθλητές της κολύμβησης. Η θεραπεία περιλαμβάνει εφαρμογή πάγου, προσαρμογή της αθλητικής τεχνικής, ανάπαυση, διατατικές ασκήσεις, ενδυνάμωση των στροφέων μυών, φυσικοθεραπεία και χρήση αναλγητικών.
• Το πρόσθιο εξάρθρημα του ώμου, αν και πιο σπάνιο στα παιδιά σε σχέση με τους ενήλικες, εμφανίζεται συχνά σε νεαρούς ποδοσφαιριστές, ιδιαίτερα όταν πέφτουν με το χέρι τεντωμένο ή συγκρούονται με αντίπαλο ενώ ο ώμος βρίσκεται σε απαγωγή και έξω στροφή. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει άμεση ανάταξη, εκτός εάν υπάρχει συνοδός κριγμός, ο οποίος μπορεί να υποδηλώνει κάταγμα.
• Μια από τις πιο συχνές κακώσεις στον παιδικό αγκώνα είναι το οπίσθιο εξάρθρημα. Η ανάταξη γίνεται με ελαφρά έλξη του αντιβραχίου και ταυτόχρονη άσκηση πίεσης στο περιφερικό άκρο του βραχιονίου. Αν δεν επιτευχθεί, το άνω άκρο αναρτάται και το παιδί διακομίζεται άμεσα στο εφημερεύον νοσοκομείο, καθώς συχνά συνυπάρχει βλάβη νεύρων.
• Οι κακώσεις υπέρχρησης του αγκώνα παρατηρούνται κυρίως σε αθλητές που εκτελούν συχνές ρίψεις ή επαναλαμβανόμενες κινήσεις κάμψης και έκτασης του καρπού, όπως στην ενόργανη γυμναστική. Ο πόνος στην έσω πλευρά του αγκώνα προκαλείται συχνά από υπερφόρτιση της παρατροχίλιας απόφυσης, ενώ η επικονδυλίτιδα, που εκδηλώνεται με πόνο στην έξω πλευρά του αγκώνα, είναι πολύ πιο σπάνια στα παιδιά.

Παιδί & Τραυματισμοί: Συνήθεις κακώσεις στα κάτω άκρα

• Η παροδική υμενίτιδα αποτελεί τη συχνότερη αιτία χωλότητας και πόνου στο ισχίο των παιδιών που αθλούνται. Πρόκειται για μια αυτοπεριοριζόμενη κατάσταση, η οποία συνήθως υποχωρεί μέσα σε 48-72 ώρες. Ωστόσο, η διάγνωση απαιτεί αποκλεισμό σοβαρότερων παθήσεων, όπως η οστεοχονδρίτιδα της μηριαίας κεφαλής (νόσος του Perthes).
• Αποσπαστικά κατάγματα της λεκάνης εμφανίζονται σε εφήβους που συμμετέχουν σε αθλήματα με έντονες, εκρηκτικές κινήσεις. Προκαλούνται από τις ισχυρές δυνάμεις που ασκούνται στα οστά λόγω της μυϊκής σύσπασης και αντιμετωπίζονται συντηρητικά με ανάπαυση.
• Η ολίσθηση της άνω μηριαίας επίφυσης εμφανίζεται συνήθως μεταξύ 11-15 ετών, κατά τη φάση της ταχείας ανάπτυξης. Η θεραπεία περιλαμβάνει χειρουργική επέμβαση (ήλωση) για την αποτροπή περαιτέρω ολίσθησης και μελλοντικών επιπλοκών.
• Το γόνατο είναι η περιοχή του μυοσκελετικού συστήματος με τις περισσότερες κακώσεις κατά την εφηβική ηλικία. Σοβαροί τραυματισμοί περιλαμβάνουν κατάγματα της επιγονατίδας, τραυματικό εξάρθρημα αυτής, ρήξη του προσθίου χιαστού και ρήξη μηνίσκου. Αν ο αθλητής δεν μπορεί να στηρίξει το σκέλος του αμέσως μετά τον τραυματισμό, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα κατάγματος ή σοβαρής συνδεσμικής κάκωσης. Αν, αντίθετα, μπορεί να συνεχίσει τον αγώνα, η πιθανότητα σοβαρού τραυματισμού είναι μικρότερη. Οίδημα που εμφανίζεται λίγες ώρες αργότερα μπορεί να υποδηλώνει αίμαρθρο λόγω σοβαρού τραυματισμού.
• Τέλος, η οστεοχονδρίτιδα του κνημιαίου κυρτώματος (νόσος Osgood-Schlatter) και της πτέρνας (νόσος Sever) είναι συχνές σε παιδιά που αθλούνται συστηματικά. Η σωστή διάγνωση βασίζεται στο ιατρικό ιστορικό, την κλινική εξέταση και, αν κριθεί απαραίτητο, τον ακτινολογικό έλεγχο, ώστε να αποκλειστούν σοβαρότερες καταστάσεις.

Άμεση Αντιμετώπιση Παιδικών Τραυματισμών

Η σωστή διαχείριση ενός τραυματισμού τη στιγμή που συμβαίνει είναι κρίσιμη για την αποφυγή επιπλοκών και την ταχύτερη ανάρρωση του παιδιού.

Διατήρηση ψυχραιμίας

Ο ενήλικας που βρίσκεται δίπλα στο παιδί πρέπει να παραμείνει ψύχραιμος, ώστε να μην του μεταδώσει πανικό. Η ήρεμη προσέγγιση βοηθά στην αποφυγή άσκοπων κινήσεων που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν τον τραυματισμό.

Σταθεροποίηση του τραυματισμένου σημείου

Για να προληφθεί περαιτέρω βλάβη, το τραυματισμένο σκέλος πρέπει να σταθεροποιηθεί ή να ακινητοποιηθεί μέχρι να εξεταστεί από Ειδικό Ορθοπαιδικό. Εάν υπάρχει υποψία κατάγματος, καλό είναι να μην επιχειρηθεί μετακίνηση του παιδιού χωρίς ιατρική καθοδήγηση.

Χρήση πάγου

Η εφαρμογή πάγου στην τραυματισμένη περιοχή μπορεί να μειώσει το οίδημα και τον πόνο. Είναι σημαντικό ο πάγος να μην έρχεται σε άμεση επαφή με το δέρμα – χρησιμοποιήστε ένα πανί ή μια πετσέτα ως προστατευτικό στρώμα.

Αναζήτηση ιατρικής βοήθειας

Ανεξάρτητα από το αν ο τραυματισμός φαίνεται σοβαρός ή όχι, είναι σημαντικό το παιδί να εξεταστεί από Ειδικό Ορθοπαιδικό. Η σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση θα διασφαλίσουν την καλύτερη αποκατάσταση και θα μειώσουν τον κίνδυνο επιπλοκών.